Çıban Çeşitleri

Çıban çeşitleri, çıbanlar deride farklı büyüklüklerde oluşabilen irinli kabarıkların genel adıdır. Sağlıklı kişilerin cildi çoğu bakteriye karşı doğal bağışıklık kazanmıştır. Yani bakterilerin çoğu cilt tabakasının altına ulaşamadığından, kıl kökünden içeriye inemez. B bölgede çoğalmaya başlar. Direnç kırıldığında ya da travmalar nedeniyle bakteriler iltihaba neden olur. Çıbanlar farklı şekillerde olabilir. Her birinin oluşma nedeni bakterilerdir.

Çıban çeşitleri nelerdir?

Kan çıbanı: Bu çıbanlar kıl dibinin ve etrafının derin şekilde iltihaplanmasıyla oluşur. Bunlara tıpta fronkül denir. Bazen ter bezlerinin de iltihaplanması söz konusu olur. Bu tür çıbanların ortaya çıkmasında stafilokok denilen mikroorganizmalar etkili olur. Çıbanların en fazla ortaya çıktığı alanlar giysilerin ciltle temas ettiği alanlarda yani sırta, koltuk altında, bilekte, kaba etlerde, ensede daha fazla görülür. Kan çıbanı ciltte kaşıntıyla başlar. Daha sonra kaşıntı ağrıya döner ve büyür. Giderek kıl etrafı kızarmaya, şişmeye ve sertleşmeye başlar. Bu oluşuma dokunulursa, sıcaklık hissedilir. Kıl dibinde irin birikir. Bu giderek kırmızı şişkinliğe dönüşür, ağrı etkisi artar. Hastalarda ateş yapabilir, etrafta lenf bezleri şişme yapabilir. Birkaç günde çıban akmaya başlar. Burada boşluk oluşur. Zamanla bu boşluk doldurulur ve oluşan çıban iz bırakarak iyileşmeye başlar. Bazen çıbanlardan biri iyileşir, bir başkası çıkar. Bunlar bütün vücuda yayılarak fronküloz oluşturur. En fazla dış kulak yolu, tırnak çevresi ve ensede oluşan çıbanlar ağrıya neden olur. Burunda ve dudak çevresinde oluşan çıbanlar daha tehlikelidir. Burada olan kan ve lenf damarları kafa içiyle irtibatlı olduğundan, daima menenjit ve damar tıkanıklığına neden olma olasılığı bulunmaktadır. Bu hastalar özenle takip edilmeli, dinlenmeleri sağlanarak, yüz hareketleri kısıtlanmalıdır. Hemen tedavi edilerek iyileşme sağlanmalıdır.

Çıbana neden olan mikropların kana karışması yüzünden vücudun başka alanlarında apse, böbrek iltihabı, kalbin iç yüzünde iltihap, kemik iltihabı ortaya çıkabilir. İlk başta tam sertleşmeyen çıbanların sıkılması yanlıştır. Bu mikropların etrafta olan kılcal damarlara yayılması ve kan dolaşımına girmesiyle vücuda yayılmasına neden olur. Bu daha ciddi sorunlara neden olur. Tam olgunlaşmayan çıbanlara sıcak suya batırılan bezle pansuman yapılmalıdır. İltihap toplanması devam ederse, çıbana siyah merhem konularak sıcak bezle kapatılır. Çıban kendiliğinden akarsa, cerrahi müdahaleye gerek kalmaz.

Şirpençe: Kan çıbanının birden fazla sayıda bir arada olması, derine ve çevreye doğru genişlemesiyle karbonkül ya da şirpençe oluşur. Çıbanlar burada çok sayıda olmasına rağmen, tekmiş gibi görünür. Oldukça sert olur, dokunmada ağrı hissedilir. Hastada ateş, halsizlik, titreme, baş ağrısı etkisi görülür. Birkaç günde oluşum yumuşatır, iltihap dışarıya akar. Genellikle hastalarda çıban yeri ciltten ayrılır, geriye zamanla kapanacak bir yarar yeri kalır. Bazen mikroplar kana karışır ve ölüm olabilir. Ciltteki çıbanlarda ilk aşamada kabuklar kaldırılır. İrinleşme geçene kadar antiseptik sıvılarla pansuman yapılır. Bu alana günde birkaç defa sıcak kompres yapılmalıdır. Antibiyotikli pomatlar kullanılır. İlk başlayan çıbanlar için kara merhem yumuşama sağlar. Gergin ve derin şirpençe için cerrahi girişim gerekir. Bunun ardından antibiyotik tedavisi uygulanır. Sık tekrarlayan çıbanlar açısından hastanın değerlendirilmesi ve nedenlerin belirlenmesi gerekir. Çünkü şeker hastalığı gibi etkenler bağışıklık sistemini bozacağından, çıbanların ortaya çıkması kolaylaşır.

Şark çıbanı: Halep çıbanı, yıl çıbanı gibi adlarla anılan bir çıban türüdür. Bunlar belli iklim yerlerinde görülür. Özellikle doğuda ve güneydoğuda yaygındır. Leishmania tropica denilen kamçılı parazit bu çıbanın oluşmasına neden olur. Hastalığın bulaşması tatarcık denilen sinekle ya da doğrudan olabilir. Kuluçka süresi 15 günden başlayarak, 16 aya kadar devam eder. Sineğin ısırdığı yerde pembe küçük leke oluşur. 2-3 günde leke kabarır, belirginleşerek pembe esmer rengine döner. Kabarıklık sertleşir. Şark çıbanının iyileşmesi en az 1 yılı bulur. Tedavi edilmediğinde yara halini alarak, üzeri kabuklaşır. Kabuklanmanın altında bazı çıkıntılar görülür. Bunlar Hulusi Behçet çivi belirtisi olarak anılır. Yaralaşma gösteren şark çıbanı iz bırakarak iyileşir. Şark çıbanı geçiren kişilerde başlangıçtan 3-4 ay sonra başlayan yaşam boyu devam edecek bir bağışıklık oluşur. Yani bir daha bu kişilerde şark çıbanı olmaz.